Tự hào di tích Lịch sử địa điểm chiến thắng đồn Chóp Chài

Thứ hai, 26 Tháng 4 2021 09:52

Chóp Chài là địa danh đã đi vào lịch sử đấu tranh cách mạng oai hùng của Nhân dân huyện Phú Ninh nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nơi đây đã từng xảy những trận đánh ác liệt giữa ta và địch, đặc biệt là trận đánh đồn Chóp Chài vào rạng sáng ngày 8 tháng 12 năm 1964. Ngày nay, di tích lịch sử Địa điểm Chiến thắng đồn Chóp Chài đã trở thành niềm tự hào về truyền thống đấu tranh của Nhân dân nơi đây và là điểm đến của du khách gần xa khi có dịp về thăm Phú Ninh.

Năm 1960, phong trào Đồng khởi bùng nổ, lan rộng trên toàn miền Nam, lực lượng cách mạng ngày càng lớn mạnh và tiến công như vũ bão vào các cứ điểm của địch trên khắp các chiến trường. Cách mạng miền Nam bước sang một giai đoạn mới, giai đoạn tiến công, đẩy chính quyền Ngô Đình Diệm vào cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng. Trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn của chính quyền ngụy tay sai, đế quốc Mỹ đề ra chiến lược chiến tranh mới "Chiến tranh Đặc biệt".

Trên địa bàn huyện Bắc Tam Kỳ, phong trào tấn công và nổi dậy rầm rộ, vùng giải phóng ngày càng được mở rộng, đặc biệt là vùng giáp ranh với quận lỵ Tam Kỳ và tỉnh lỵ Quảng Tín, uy hiếp trực tiếp đến căn cứ địa của địch. Để đối phó với sự phát triển mạnh mẽ của quân và dân ta, địch tiến hành cuộc càn với quy mô lớn mang tên "Dân chiến" và cho đóng thêm một số đồn quan trọng nhằm giảm đi áp lực và thế bị động của chúng. Địa điểm Chóp Chài với độ cao 159m được Mỹ-ngụy xây dựng thành một trận địa pháo chắc chắn, được xem là "vành đai thép", nơi án ngữ cả vùng Tây Nam của quận lỵ Tam Kỳ và tỉnh lỵ Quảng Tín. Cứ điểm Chóp Chài được thiết lập đồng nghĩa với việc địch có thể kiểm soát cả tuyến đường Tam Kỳ đi Tiên Phước, Trà My; làm hành lang hậu thuẫn cho căn cứ Đức Phú – An Lâu. Đồng thời kiểm soát được vùng rộng lớn như Kỳ Trà - Kỳ Sơn của huyện Nam Tam Kỳ (nay là huyện Núi Thành), Kỳ Long, Kỳ Quế, Kỳ Nghĩa của huyện Bắc Tam Kỳ (nay là Tam Dân, Tam Lãnh, Tam Đại, Tam Thái, huyện Phú Ninh). Theo lời kể của các nhân chứng tại địa phương, thành đồn Chóp Chài được xây dựng với độ cao khoảng 3m, bên trong có một giao thông hào chạy quanh đồn tạo nên tường thành dày khoảng 2m, xung quanh là nhiều lớp kẽm gai chằn chịt bao phủ. Địch đóng quân ở khu vực giữa núi, hai bên bố trí đồn pháo binh và bộ binh với sự canh phòng cẩn mật của quân lính.

Để mở rộng vùng giải phóng, Quân khu V đã bố trí một lực lượng tinh nhuệ, hỏa lực mạnh mẽ, đảm bảo công tác bí mật, được chuẩn bị hết sức kỹ càng và công phu. Qua nhiều lần chuẩn bị khảo sát địa hình, địa vật khu vực quanh đồn, ngày 7 tháng 12 năm 1964, tiểu đoàn bộ binh 40 trung đoàn I được tăng cường lực lượng của đại đội trinh sát đặc công tiến công tiêu diệt cứ điểm Chóp Chài bằng chiến thuật công kiên. Đây là cứ điểm độc lập thuộc xã Kỳ Long gần với trục đường Tam Kỳ - Tiên Phước, cách thị xã Tam Kỳ 8km về phía Tây Nam. Thời gian này, lực lượng du kích thôn Đại An phân công đồng chí Trần Võ – lúc này là thôn đội trưởng kiêm an ninh thôn làm nhiệm vụ dẫn đường cho bộ đội đi trinh sát đồn Chóp Chài, rà soát bom mìn dẫn vào đồn, theo đó quân ta bí mật lên núi. Vào tối ngày 7 tháng 12 năm 1964, đồng chí Trần Võ đã anh dũng hy sinh khi vượt qua hàng kẽm gai cuối cùng đánh vào đồn.

Vào khoảng 4 giờ sáng ngày 8 tháng 12 năm 1964, quân ta pháo kích vào cứ điểm núi Dàng với mục đích làm quân địch lo sợ, tập trung canh giữ khu vực núi Dàng. Sau loạt pháo kích, quân ta phát tín hiệu, lực lượng bộ đội ta từ bên ngoài đồng loạt tấn công tiêu diệt cứ điểm Chóp Chài. Lực lượng đặc công chia thành ba mũi tiến đánh địch. Tiểu đoàn bộ binh được bố trí phía dưới chân núi nhằm chặn đánh địch chi viện từ hướng Khánh Thọ lên. Lúc bấy giờ, đại đội trinh sát đặc công chia thành các tổ tấn công địch. Tiếng súng, tiếng lựu đạn và bộc phá nổ rền, quân địch bị tấn công bất ngờ phải ra sức cố thủ, kêu gọi quân cứu viện. Tuy nhiên, chỉ sau khoảng 30 phút tấn công quyết liệt, quân ta đã tiêu diệt gọn toàn bộ lực lượng tại đây.

Kết quả, sau trận đánh ta đã tiêu diệt hoàn toàn một đại đội quân chủ lực thuộc Trung đoàn 6 ngụy, 3 tên Mỹ, bắt sống 7 tên, phá hủy 2 khẩu đội pháo 105 ly, thu nhiều chiến lợi phẩm các loại. Điểm án ngự phía Tây Nam thị xã Tam Kỳ và tỉnh lỵ Quảng Tín của Mỹ- nguỵ đã bị đập tan. Đây là một trong các trận đánh diệt được nhiều quân Mỹ của bộ đội Quân khu V và du kích địa phương. Với chiến thắng này, ta đã hoàn toàn làm chủ trận địa, cắm lá cờ chiến thắng trên cứ điểm Chóp Chài, hỗ trợ đắc lực cho phong trào Đồng Khởi ở các xã phía Bắc Tam Kỳ, vùng giải phóng được mở rộng, làm bàn đạp để quân ta tổ chức các cuộc tấn công vào sào huyệt của địch tại tỉnh lỵ Quảng Tín.

Sau khi cứ điểm Chóp Chài bị tiêu diệt, ngay từ sáng sớm, địch cho 02 máy bay phản lực của Mỹ ở Chu Lai bay đến dùng bom xăng rải để tiêu hủy đồn. Tiếp đó, chúng đưa xe lên ủi lại khu vực đồn và cho quân lên thu dọn chiến trường. Toàn bộ quân địch tháo chạy toán loạn, đồn Chóp Chài bị cháy trụi. Tuy nhiên, một số đồng chí của ta được bố trí ở lại chống phản kích bị thiêu cháy không kịp mang xác về, cho đến nay vẫn chưa tìm được hài cốt.

Nhìn lại những tháng năm đánh Mỹ đã qua, ngẫm suy về chiến thắng đồn Chóp Chài cách đây 57 năm, có thể đúc kết được những vấn đề không hề cũ đó là: Trận đánh Chóp Chài là một trong những trận đánh điển hình về tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc cơ bản như chủ động, bí mật, bất ngờ, đánh nhanh, diệt gọn. Cùng với sự thất bại liên tiếp của địch trên chiến trường miền Nam, những chiến công tại Trà Vu, Quán Rường, chiến thắng đồn Chóp Chài trong thời gian nay đã góp phần làm phá sản hoàn toàn chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của đế quốc Mỹ, buộc Mỹ phải chuyển sang dùng chiến lược "Chiến tranh cục bộ".

Với những giá trị lịch sử và ý nghĩa giáo dục tinh thần yêu nước, truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau, ngày 31 tháng 12 năm 2020, di tích Địa điểm Chiến thắng đồn Chóp Chài đã được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh tại Quyết định số 4009/QĐ-UBND. Hy vọng, sau khi di tích Địa điểm Chiến thắng đồn Chóp Chài được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh, nơi đây sẽ tiếp tục được bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di tích; đồng thời kết nối với các di tích lịch sử cách mạng khác trên địa bàn huyện hình thành tour du lịch về nguồn đầy ý nghĩa./.

Huỳnh Thuận